Çocuk Resimlerinin Anlamları

Çocuğumun çizdiği resimler ne anlatıyor?

Çocuğun bize kendisini aktarması ve olaylar hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, sade bir anlatım aracı olan resmin önemi büyüktür. Resim, çocuğun hem küçük kas gelişimine yardımcı olur hem de bilişsel gelişimine de yardımcı olur, kişilik özelliklerini dışa vurur. Zekasına da katkısı büyüktür. Resim etkinliği, sözsüz bir dil oluşturarak, sözlü iletişim kurmakta ve kendini ifade etmekte güçlük çeken çocukları tanımak için önemli bir araçtır.

Çocuk resimleri çocuk hakkında herhangi bir teşhis koymaktan ziyade onların dünyasını daha iyi anlamak için bizlere ipucu verebilir. Benim de sınıflarımda sıklıkla gözlemlediğim; çocukların çizimlerinin birbirinden değişik ve ilginç olduğudur. Bu konuyu oldukça merak ettiğim için araştırmalarım ve çocuklarla ilgili gözlemlerim çok olmuştur. Çocukla ilgili yaptığım yorumlarda, aile ile görüşmelerimden sonra haklı olduğumu görmüşümdür. Bu konuda asla resme yeteneği olan çocuklardan bahsetmiyorum. Yaşına, gelişim özelliklerine, duygusal ve bilişsel gelişimine, cinsiyetine, psiko-motor gelişimine hatta sosyal gelişimine göre çocukların kağıt üzerine nesneleri yerleştirmesi, renkleri kullanması, çizgileri kullanarak yaptığı resimlerden bahsediyorum. Çok şey anlatıyor bize …

Özellikle ben 5 yaş çizimlerinde artık detayların oluştuğunu, ellerde parmakların yapıldığı, yüzde büyük büyük kirpiklerin yapıldığı, burun deliklerinin, kulakların resmedildiği, kıyafetlerde hep detaylara yer verildiği, ayaklarda daha önce olmayan ayakkabıların artık çizildiğini gözlemledim. Araştırmalarımın sonucunda bunun cinsiyetle ilgili bilgilerin edinildiği bir dönem ve cinsel farkındalık geliştiğinden dolayı çizildiğini öğrendim. Çocuğun gelişimine göre çizdikleri de değişiyor tabi. Çizilen evin, güneşin, evin içinde mi dışında mı çizdiği, resmedilen nesnelerin büyüklüğü hep çocukların sosyal durumu, psikolojisine göre değişiyor. Çocuklar her şeyi dile getirip söylemeseler bile resimlerinde özlemlerini, duygularını, hissettiklerini, aile yaşantıları ile ilgili bilgileri yansıtıyorlar. Kız çocuklarında resim yapmaya olan ilgi ve resimlerde detay çalışmaları daha fazla gözlemleniyor.

Çocuk resimlerini yorumlarken, dikkat etmemiz gereken bazı önemli noktalar vardır. Tek resimden yola çıkarak yaptığımız bir değerlendirme bize hatalı sonuç verebilir. Çocuğun diğer resimlerine de dikkat etmeli ve genel bir değerlendirme yapılmalıdır. Resim değerlendirmesine başlarken; Çocuğun genel tutum ve davranışlarını, içinde yaşadığı psikolojik, sosyo-kültürel ve ekonomik durum, arkadaşlarıyla, kardeşleriyle ilişkileri, okul ve aile içi ilişkileri, çocuğun yaşını, cinsiyetini, ailede kaçıncı çocuk olduğunu varsa uyum ve davranış sorununun türünü, ailesinin genel özelliklerini, okul başarısını, çocuk hakkındaki genel izlenim ve görünüm, diğer önemli özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır.

Resim aynı zamanda öğrenilen bir davranıştır. Çocuklar bunu gözlemleyerek de öğrenmiş olabilirler. Resim çizmede öğretmen faktörü de önemlidir. Öğretmen örnek ve özendirici olabilmektedir. Çocuklar resim çizmeyi kendi kendilerine, ailelerinden, öğretmenlerinden veya arkadaşlarından öğrenebilirler. Konu seçimi yapmadan boş bir kağıt verildiğinde, çocuk ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda içinde yaşadığı psikolojik duruma uygun ve hayal gücünün de etkisiyle resim çizebilir. Serbest konu verdiğimizde çocuğun çizmiş olduğu resimdeki tema da çok önemlidir.

Anne baba olarak bize düşen görev, gerekli malzemeleri temin etmek ve resim yapmaları için teşvik etmektir, bazen çocuğukla birlikte resim yapmaktır. Fakat resmin boyutu ve rengi konusunda yönlendirilmemelidir. Özellikle 2-4 yaş arasında çocuğun tek istediği şey karalamaktır, anne-baba mesela nasıl elma çizilir, nasıl boya yapılır şeklinde yol göstermeye çalışmaları ve zorlamaları duygusal bir küskünlüğe neden olabilir. 

Kendisini sınırlı sözcük bilgisiyle ifade edebilen çocuklar için, en kolay anlatım aracı resimdir. Çizdikleri resimler ile kendilerini kolayca ifade edebilirler. Çocuk çizdiği resimler de iç dünyasını ele verir. Resimdeki nesnelerin, kişilerin çiziliş sırası-çiziliş biçimi, kullandığı renkler, resimdeki eksik öğelerin, resim içindeki karalamaların anlamları vardır. Aslında resim çocuğun iç dünyasının kâğıda dökülmüş halidir, bu yüzden çocukları tanımak için nasıl ki oyunlarına bakıyoruz aynı şekilde resimlerine de bakabiliriz.

Yaptığı resimleri inceleyerek çocuk hakkında bazı bilgileri edinmek mümkün olabilmektedir. Çocuk resimleriyle ilgili, benim de çok ilgimi çeken bir kitap almıştım yıllar önce tesadüfen. Eğer bu konuda meraklıysanız size de tavsiye ederim. Prof. Dr. Sabiha Paktuna Keskin’in kitabı ‘Çöp Çocuk’