Çocuğunuzun kişilik gelişimi ve kişilik oluşumu doğumla başlamaktadır. Çocuğunuz doğduğunda fiziksel ve psikolojik olarak süreç yaşamaya başlar. Çocuğun kişilik oluşumu doğumla birlikte başlamakta ve 6 yaşlarına geldiğinde büyük oranda tamamlanmaktadır.
Çocuğumun kişilik oluşumunu nasıl desteklerim?
Gün geçtikçe bebeklikten çıkan, büyüyen çocuğumuz artık bebeklik çağında olduğu kadar kolay mutlu olmayabilir. Çünkü merak duygusunu tatmin etmek için bağımsız hareket etmek çabası içindedir. Benlik duygusu gelişimi için çocuklarımızı bu dönemde desteklemek oldukça önemlidir. Çünkü bu dönemde kişilik oluşumu oldukça hızlı ve kalıcı olmaktadır. Oysa bizler çocuklarımızı aşırı kontrol etme çabası içindeyiz. Aşırı kontrollü olmak sanki anneliğin doğasında var. Çocuğun var olan doğal merakı bizim aşırı kontrolümüz yüzünden körelebilir. Böylece çocuğumuz kendi yeteneklerinden şüphelenme ve utanma duygusu geliştirebilir. Çocuğun Büyümesi ve Çocuğun Gelişmesi isimli yazımı okumanızı öneririm.
Bir süreliğine çocuğunuzun yerine koyun kendinizi (empatik düşünme) Sürekli her yaptığınız harekette azarlandığınızı ve eleştirildiğinizi düşünsenize.
Koşma, düşersin!
Dokunma ,kirlenirsin!
Aman dikkatli ol!
Yeter sus artık!
şeklinde sürekli baskılanan, sorularından dolayı suçlanan çocuk, yaşamının diğer dönemlerinde de girişimde bulunamayan ve korkan çocuklar, bireyler haline gelebilmektedir. Dolayısıyla çocuğun mutlu veya mutsuz olması çevresindeki kişilerle kurduğu ilişkilerin niteliğine çok bağlıdır. Yani bizlere önemli görevler düşmektedir. Biraz daha çocuk gibi düşünmek, sevgiyle yaklaşmak, olumlu eleştirilerde bulunmak, yapabileceği ölçüde görevler, sorumluluklar vermek çocukların kişilik oluşumunu oldukça desteklemektedir. Çocuk Eğitiminde Ödül ve Ceza isimli yazımı okumanızı öneriyorum.
Mesela okula giderken çocuğun çantasını, su matarasını taşıyan, akşam evde ödevlerini birlikte yapan ,eğer o gün ödevlerini yapamazlarsa öğretmeni arayıp ”bugün hasta olduğu için ödevlerini yapamadı “diyen ve ertesi gün okula gitmemesini sağlayan anne, acaba çocuğun kişilik gelişimine nasıl katkı sağlar? Çocuğa nasıl örnek olur. Burada çocuğun yapması gerekenleri yapmakla çocuğa yardımcı olmuyoruz. Ve bu olayda en kötüsü çocuğa öğrettiğimiz şey “nasıl yalan söylenir?”
Çocuğunuzun Yapabileceklerini Onun Yerine Yapmayın
Daha küçük yaşlarda kendi yapabileceği şeylerin ebeveynler tarafından yapılması asla çocuğumuza acımak onlara kıyamamakla ilgili değildir. Tabi ki yardıma ihtiyacı olursa ,bizden yardım isterse ona yardım elimizi uzatacağız. Âmâ biz öğretmenlerinde sık sık gözlemlediğimiz okula başlayan çocuğun ayakkabısını ,montunu, ceketini anne baba veya büyükanne tarafından giydirilip çıkarılması onların gelişimini olumsuz desteklemektedir. Asıl önemli olan çocuğa fırsat vermeniz ve düzgün olmayan şekilde yapmış olsa da onu desteklemek, yapabilirsin diye yönlendirmek doğru olan. Bunun farkındayız ama yine de yapmaya devam ediyoruz. Bu örnekler tabi ki çoğaltılır, kendisi yemek yiyebilecek yaşta ki çocuğa yemek yedirme çabaları, boyadığı bir kağıdı güzel olmamış diyerek silip tekrar boyama girişimleri, okul çantasını onun yerine ve hiç haberi olmadan yerleştirmeler, yapabilecekten yatağını toplamak, ağzını silmek, burnunu silmek bunun gibi şu an aklıma gelmeyen durumlar…..
Her zaman çocuğu desteklemek ve örnek olmak kişilik oluşumunda ve gelişiminde oldukça önemli!!!!!
Kişilik gelişiminde cezasız eğitim kitabının yazarı Adem Güneş kişilik için şöyle bir tanımda bulunuyor: “Kişilik, bireyin duygusal yanını ifade eden davranışlar bütünüdür.” Bunu sadece çocuğunuzun kişilik gelişimi değil kendinizde bile gözlemleyebilirsiniz bana kalırsa…Mesela, kendinizi mutlu hissediyorsanız, yardımseverlik, iyilik gibi davranışlar ortaya koyarsınız ve bu kişiliğinizin ürünü olur. Öte yandan çevrenizi sürekli eleştirip, öfke ve hırs duygularına sahipseniz genellikle durumunuz negatiftir ve bu, kişiliğini oluşturur. Kişilik sürekli sergilenen davranışların bütünüdür. Arada bir yapılan davranışlar kişiliği oluşturmaz. Zorla yapılan davranış, zoraki gülümseme, mecbur olduğu için yapılan sevgi göstergesi kişilikle ilgili değildir. Kitap sadece çocuğunuz için değil sizin de yaşantınızdaki değerlere farkındalık katacak.
Çocuğun Kişilik Gelişimi ve Kişilik Oluşumunda Anne Babalara Düşen Görevler
- Çocuğunuzun gelişim özelliklerini ve dönemlere ait değişimlerini takip edin hatta not edin. Hangi yaşlarda hangi özellikleri gerçekleştirebilecekleri hakkında fikir sahibi olmak, hem sizi şaşırtmayacak hem de uygun anlarda uygun yaklaşımlarda bulunmanızı sağlayacaktır. Böylece, hangi kişilik özelliklerinin kalıcı hangilerinin dönemsel olduğunu daha rahat ayırt edebilirsiniz.
- Sorunları onun için çözmek yerine, çocuğunuzun çözüm yolu bulmasını desteklemek, takıldığı zamanlarda alternatif sunmak daha yararlı olacaktır. Önemli olan, şartsız bir biçimde onun yanında olduğunuz mesajını çocuğunuza vererek, bireysel gelişimini desteklemektir.
- Çocuğunuzla tartıştığınızda veya hareketlerini beğenmediğiniz durumlarda, eleştirinizi kişiliğine yöneltmek, yerine davranışı hedef alın. “Sen hep söz verip yapmazsın” yerine, “Söylediğin şeyi yapmadığında sinirleniyorum” gibi. Yoksa, çocuğunuzun kişiliğine yönelik yapılan saldırıyı tamir etmek kolay olmayacaktır. Çocuk Gelişiminin Kritik Dönemleri isimli yazımı da okumanızı tavsiye ederim.
- Anne ve baba olarak kendi kişiliklerinizi tanıyın. Zayıflıklarınızı, sabrınızın bittiği anları, hayal kırıklıklarınızı, beklentilerinizi tanırsanız, çocuğunuzun kişiliği üzerindeki etkilerinizi ve bu etkilerin sonuçlarını da fark edebilirsiniz. Bunun için biraz zamana ihtiyacınız olacaktır.
- Çocuğunuz biraz daha büyüdüğünde, odasının düzeni, ilgi alanları, yetenekleri, hobileri, ilişkilerini gözlemleyerek çocuğunuzun kişiliğine dair özellikleri öğrenebilirsiniz.
- Çocuğunuzun sizden ayrı bir birey olduğunu kabul etmeniz gerekir. Sizin zevkinize hiç uymayan bir renk seçimi olabilir, ya da sizin hiç önem vermediğiniz bir değer, onun için çok önemli olabilir. Kişiliklerinizin ayrıldığı noktaları fark edebilmeniz ve çocuğunuzu ayrı bir birey olarak kabul edebilmeniz önemlidir.